«زینب کبری»، سومین فرزند فاطمه و علی بن ابی‌طالب است. وی از زنان مقدس نزد شیعیان است. از وی با عنوان «حضرت زَینب س» یاد می‌کنند. زینب خواهر حسین بن علی، در واقعه کربلا حاضر بود و پس از آن نیز هنگام اسارت، در دفاع از حقانیت برادر خود، همانند علی بن حسین (امام چهارم شیعه) نقشی ویژه داشت. زَینب در سال ۶۸۱ میلادی معادل با سال ۶۲ هجری قمری درگذشت.

زندگی نامه حضرت زینب (س)

حضرت زینب کبری (س) سومین فرزند حضرت فاطمه (س) و امام علی (ع) است که دو سال بعد از ولادت امام حسین (ع)، در روز ۵ جمادی‌الاول سال ششم هجری قمری در در محلّه بنی‌هاشم شهر مدینه به دنیا آمد. در برخی منابع سال تولد ایشان پنجم هجری قمری ذکر شده است. بر اساس روایات متعدد، نام حضرت زینب (س) توسط پیامبر اسلام (ص) انتخاب شده است. البته گفته شده است که جبرئیل از سوی خداوند متعال این نام را به پیامبر (ص) رسانده است. زینب به معنای «درخت نیکو منظر و خوشبو» یا «افتخار و زینت پدر» است.

نام برادران حضرت زینب

امام حسن (ع) و امام حسین (ع) برادران حضرت زینب (س) هستند که بعد از وفات مادرشان حضرت فاطمه زهرا (س) و ازدواج حضرت علی (ع) با ام‌البنین، حضرت ابوالفضل العباس (ع)، عثمان، جعفر و عبداله نیز برادران ایشان می‌شوند.

ازدواج حضرت زینب (س)

زینب کبری پس از آن که به سن ازدواج رسید، به همسری برادرزاده علی (پسرعمویش)، عبدالله بن جعفر بن ابی طالب که ۵ سال از او بزرگ‌تر بود درآمد.

تاریخ نگاران در شمار فرزندان زینب و تعیین نام آنها اختلاف کرده اند، طبرسی از علما شیعه می گوید: تعداد فرزندان او چهار نفر به نام های علی، جعفر، عون الاکبر، و ام کلثوم و گفته شده که زینب کبری از شوهرش عبدالله پنج پسر داشت به نام‌های: علی، عون، اکبر، عباس، محمد؛ و یک دختر به نام ام کلثوم. عون و محمد در واقعه کربلا کشته شدند.

حضرت زینب (س) به چه معروف بود؟

حضرت زینب (س) که زینب کبری نیز نامیده می‌شوند در زندگی خود وفات پدربزرگش حضرت محمد (ص)، بیماری و به شهادت رسیدن مادرش فاطمه زهرا (س)، شهادت پدرش امام علی (ع)، شهادت برادرش امام حسن مجتبی (ع)، واقعه کربلا و شهادت امام حسین (ع) و بسیاری از بستگانش، همچنین به اسارت رفتن در کوفه و شام را تجربه کرد که به دلیل تحمل این سختی‌های بسیار به ام المصائب معروف است. ایشان همچنین به دلیل فداکاری و قهرمانی در واقعه کربلا، در بین شیعیان به لقب قهرمان کربلا نیز شناخته می‌شود.

نام اعضای خانواده حضرت زینب (س)

در برخی منابع ذکر شده است حضرت زینب (س) و همسرش عبدالله صاحب یک دختر به نام ام‌کلثوم و چهار پسر به نام‌های علی، عون، عباس و محمد بودند که عون و محمد در واقعه کربلا به شهادت رسیدند.

القاب حضرت زینب (س)

برای ایشان القاب فراوانی همانند عقیله بنی‌هاشم، عارفه، فاضله، عابده آل علی، امینةاللّه، نائبةالحسین، شریکة الشهدا، شریکةالحسین، عالِمه غیر معلَّمه، موثّقه، کامله، معصومه صغری، نائبةالزهرا، عقیلة النساء، بلیغه و فصیحه نقل شده است. همچنین کنیه ایشان، ام الحسن و ام‌کلثوم است.

حضرت زینب (س) در عاشورا

حضرت زینب (س) در واقعه کربلا به همراه برادران، فرزندان و یاران امام حسین (ع) حضور داشت و پس از شهادت امام حسین (ع) و یارانش، به همراه دیگر بازماندگان اسیر شد و به شام رفت. در طول واقعه عاشورا نقش فداکاری‌های عظیم حضرت زینب (س) بسیار مؤثر بود. ایشان در واقعه عاشورا غم از دست دادن برادران و بستگانش را تحمل کرد. حضرت زینب (س) پس از عاشورا و در اسارت از امام سجاد (ع) مراقبت کرد و به دلیل مریضی ایشان، ریاست قافله اسرا را برعهده داشت و در کاخ یزید با خطبه‌ای از خود و امام حسین (ع) دفاع کرد.

خطبه حضرت زینب (س)

پس از عاشورا و ورود اسیران به کوفه حضرت زینب (س) در حضور یزید برای حاضران خطبه‌ای خواند به طوری که همه حضار را شگفت زده کرد. ایشان خطبه خود را با حمد خدا و درود بر پیامبر (ص) و آیه‌ای از قرآن درباره بدکاران شروع کرد و با استناد به آیه‌ای درباره سنت الهی مهلت دادن به ستمکاران، به سرزنش یزید در ستم بر اهل بیت امام حسین (ع) و گرداندن آنها در شهرها پرداخت و علت این برخورد زشت یزید را کینه او از جنگ بدر دانست. ایشان در ادامه فرجام بد یزید را یادآور شد و قاتلان و ستمکاران واقعه کربلا را نفرین کرد و در پایان با اشاره به اختصاص یافتن اهل بیت به وحی و نبوت، تلاش یزید برای محو یاد آنان را بی نتیجه دانست. این سخنرانی یکی از مهم‌ترین و مؤثرترین خطبه‌ها در دفاع از حقانیت حسین بن علی (ع) است.

وفات حضرت زینب (س)

در تاریخ و چگونگی وفات حضرت زینب (سلام‌الله‌علیها) اختلاف‌نظر وجود دارد، اما مشهور این است که آن حضرت در ۱۵ رجب سال ۶۲ هجری پس از تحمل مصائب کربلا و رنج‌های اسارت بر اثر بیماری در ۵۷ سالگی وفات نمود.

  
 چگونگی وفات و محل دفن حضرت زینب

یکی از سوالاتی که در ارتباط با حضرت زینب (س)، آن بانوی بزرگوار و بی مثال مطرح می‌شود که البته محققان و پژوهشگران تاریخی به آن پاسخ داده‌اند، درباره چگونگی وفات و محل دفن  ایشان است.

براساس برخی از نوشته‌ها حضرت زینب (س) بعد از حادثه کربلا به مدینه آمد و پس از ورود به مدینه پیوسته عزادار و گریان بود تا این كه پس از یك سال و نیم در همان مدینه (قبرستان بقیع) از دنیا رفت و در همان جا دفن شد.  اكنون از قبر آن بانوی محترمه، اثری در دست نیست.
 
براساس برخی از احتمالات حضرت زینب (س) پس از ورود به مدینه، در مجالس و محافل سخن می گفت و مظالم و جنایات یزیدیان را بازگو می كرد. فرماندار مدینه ماجرا را به یزید نوشت و او دستور داد زینب را مخیر سازند تا هر شهری كه می خواهد (غیر از مكه و مدینه) برود. حضرت زینب به شام رفت و در آن جا اقامت كرد و پس از چندی در همان جا از دنیا رفت.
 
آنچه از تاریخ به دست مى‌آید، بناى این مزار قدمت بسیار دارد. حتى در قرن دوم نیز موجود بوده است، زیرا بانوى بزرگوار؛ سیده نفیسه، همسر اسحاق مؤتمن فرزند امام جعفر صادق (ع) به زیارت این مرقد مطهر آمده است.
 
در روایت دیگر آمده است، حضرت زینب (س) به علت افشاگری علیه دستگاه بنی امیه، مجبور شد كه مدینه را ترك كند. از این رو مصر را انتخاب كرد. بعد از مدتی اقامت  همان جا از دنیا رفت. سیده زینب در شهر قاهره هم اكنون زیارتگاه مجلل و با شكوهی است البته گفته شده است این قبر متعلق به زینب بنت یحیی بن حسن الانور ابن زید ابن حسن ابن علی بن ابیطالب است كه به دلیل تشابه اسمی با حضرت زینب (س) عقیله بنی هاشم اشتباه گرفته شده است.

منبع: ایمنا/ بیتوته/ نمناک